PRISKRIBO DE LA PROJEKTO
Donu ŝancon al la infano – por pli bona evoluo de la menso, lingvaj kaj komunikaj kapabloj
La projekto “Lingva Terapio de la Menso de lernantoj kun mildaj intelektaj neplenkapabloj” estas organizita de Fondaĵo “Centro pri Plurlingvosmo kaj Interkultura Komunikado – PLURIKO” en specialaj bazlernejoj en kunlaboro kaj sub la superrigardo de sciencistoj-ptaktikuloj el universitatoj kaj esploraj institucioj el Bydgoszcz, Olsztyn, Poznań kaj Varsovio.
Projekto por unuopa klaso daŭras 2 jarojn, direktita estas nur al lernantoj en 4-a klaso kun mildaj intelektaj neplenkapabloj – temas pri lernantoj, kiuj estas en Pollando submetitaj al deviga lernado de fremda lingvo. La projekto konsistas el 2 interligitaj partoj: eduka kaj scienc-esplora. En la projekto partoprenas du grupoj de lernantoj: eksperimenta (lernantoj de esperanto) kaj kontrola (la ceteraj).
Eduka parto – eksperimenta grupo – kial indas partopreni?
En la eduka parto la projekto enhavas lernadon de simpla fremda lingvo, kiu estas esperanto dum 2-jara periodo po 2 plenaj 45-minutaj lecionoj semajne gvidataj de fremdlingva instruisto (ekz. de la angla) en formo de pliaj lecionoj laŭ speciale evoluinta kaj pruvita internacia kurso por infanoj. Krome, dum la ferioj lernantoj partoprenas restadon kun gekolegoj el aliaj landoj lernantaj esperanton aŭ kurson gvidatan de instruisto el alia lando.
Estas konate ke, krom la sanstato, la plej granda baro al la kogna kaj socia funkciado de adoleskantoj, kaj poste plenkreskuloj kun intelektaj neplenkapabloj, estas la nivelo de evoluo de ilia menso, kaj precipe la denseco de neŭralaj ligoj en la cerbo. Ĉiu, eĉ malgranda pliiĝo en ĉi tiu nivelo estas ege utila por ili kaj faciligas ilian funkciadon poste. Ĝenerale, oni trovis, ke por infanoj, adoleskantoj kaj homoj en emeritiĝaĝo, lernado de fremdaj lingvoj havas tre pozitivan efikon je cerba disvolviĝo. Bedaŭrinde, por homoj kun intelektaj neplenkapabloj lernado de plej ofte instruataj fremdaj lingvoj (ekz. la angla) en la lerneja reĝimo ne donas kompareblajn rezultojn. La kialo estas la komplekseco de ĉi tiuj lingvoj, kiu signife malhelpas ilian akiron kaj kaŭzas ke la progreso en lernado kaj la evoluo de neŭralaj ligoj en la cerbo rezulte de lernado de tia fremda lingvo estas tre ofte neglektinda.
Atingoj de infanoj kun intelektaj neplenkapabloj ĉe la fino de lerneja edukado en uzado de fremda lingvo (ekz. la angla) estas do malaltaj – tio rezultas el tio, ke la utileco lerni ĝin estas en ilia vivo foje malgranda, iluzia, kaj la klopodo farita povas esti frustra kaj malkuraĝiga. Do indas serĉi ŝancojn por plibonigi la menson de la infano rilate ĝeneralajn lingvajn kaj komunikajn kapablojn (ankaŭ rilate al la gepatra lingvo/lerneja lingvo) alimaniere – tia solvo estas, ekzemple, lernado de simpla sed efika komunika lingvo esperanto .
Esploroj faritaj en diversaj landoj montras, ke lernado de esperanto plibonigas la scipovon de lernantoj en la gepatra lingvo kaj la deviga fremda lingvo je ĉirkaŭ 20-25%.Aparte utila efiko de lernado de esperanto estis observita ĉe infanoj kun reduktitaj intelektaj kapabloj. Tial estas racie supozi, ke lernado de esperanto far ili efikos per pli bona cerba evoluo – kontribuos ne nur al la evoluo de iliaj kompetentecoj kaj lingvokapabloj, sed ankaŭ al la plibonigo de socia komunikado, kognaj funkcioj kaj la nivelo de ĝenerala inteligenteco.
En tiu kunteksto lernado de esperanto havas antaŭ ĉio terapian celon kaj karakteron – la lingvo mem estas ilo en tiu ĉi terapio. La kapablo uzi almenaŭ unu fremdan lingvon praktike estas plia efiko. Ĉi tiu speco de mensa terapio donas efikojn en pluraj dimensioj:
- disvolviĝo de komunikado kaj sociaj kapabloj – plibonigo de la uzado de la gepatra lingvo kaj la lingvo de lerneja edukado (se malsama, ekz. ĉe enmigrintaj infanoj) kaj plibonigo de la procezo de lernado de deviga fremda lingvo,
- evoluo de kognaj funkcioj – pli bona ekkono kaj kompreno de la ĉirkaŭa mondo, kaj tiel plibonigo de lernejaj lernadrezultoj,
- psikologiaj aspektoj – pliigo de la memestimo de la studento, kuraĝo en komunikado kun aliaj, kontento pri lernrezultoj.
Ĉar lernado esperanton estas traktata en la projekto kiel terapio, akiro de la atendataj rezultoj postulas diligenton, regulecon, persistemon, engaĝiĝon kaj iom da penado flanke de la lernanto, kaj flanke de la gepatroj/gardantoj por instigi la infanon aktive partopreni en la lernado – ja ii estas tiuj kiuj respondecas pri la partopreno de la infano en tia projekto. Infano en ĉi tiu aĝo kaj kun tia neplenkapablo eble ne komprenas la signifon, sencon kaj celon de tiu ĉi lernado. Samkiel en la kazo de aliaj terapioj (pri kiuj, kompreneble, la infano ne decidas) kaj lernado de aliaj studobjektoj.
Scienca kaj esplora parto (analizo de efikoj) – celo, amplekso, agadoj
Sciencaj kaj esploraj agadoj kiel parto de la projekto konsistas el diversaj mezuradoj. Ili estas samaj por lernantoj de la eksperimenta kaj kontrola grupo. En la eksperimenta grupo aldoniĝas nur pritaksado de la nivelo de la posedo de esperanto je la fino kaj komparo kun la nivelo de regado de deviga fremda lingvo.
La unua grupo de mezuradoj koncernas taksadon de la progreso de lingvaj kaj komunikaj kompetencoj de lernantoj – ĝi estas farata surbaze de:
- rakonto en la lingvo de la lerneja edukado kaj la fremda, kion la studento vidas en la bildo kun sceno el la hejma vivo – individua renkontiĝo kun la lernanto – daŭras ĉirkaŭ 15-20 minutojn;
- respondoj en la lingvo de la lerneja edukado al simplaj demandoj, kiuj ne postulas apartan preparon de la studento pri ĝeneralaj lingvokapabloj (predispozicioj) – grupa kunveno kun lernantoj – daŭras ĉirkaŭ 35-40 minutojn;
- kompletigo de observfolioj koncerne lingvokondutojn de la lernanto far la instruistoj de ĉiuj koncernaj lingvoj – daŭras ĉirkaŭ 15-20 minutojn per unuopa lingvo.
Ĉiuj materialoj estas speciale adaptitaj al la eblecoj de lernantoj de 4-a grado kun mildaj intelektaj neplenkapabloj.
La dua grupo de mezuradoj koncernas taksadon de la progreso en kognaj funkcioj, socia konduto kaj cerba evoluo de la lernanto kun kiuj lingvolernado diversmaniere rilatas. La demando estas kiel kaj kiomgrade?
Taksoj estas farataj de specialistoj surbaze de normaj diagnozaj testoj uzataj en Psikologiaj kaj Pedagogiaj Konsilaj Centroj, ekz. en ekzamenadoj por eldoni atestilon pri la bezono de speciala edukado:
- ABAS-3 – ilo por taksi adaptan konduton, t.e. la evoluon de kognaj kaj sociaj funkcioj de la lernanto – konsistas en plenigo de formularoj aparte far la gepatro/kuratoro kaj de la edukisto sen engaĝi la lernanton – daŭras ĉirkaŭ 20-30 minutojn;
- IDS-2 – ilo por taksi la emocian kaj socian sferon – individue kun la lernanto – daŭras ĉirkaŭ 20 minutojn;
- testo pri inteligenteco SB5 (Stanford-Binet 5) – individua por la lernanto – tiucele, la organizanto petas la la koncernan Psikologian-Pedagogian Konsilado-Centron testi lernantojn per ĉi tiu testo enkadre de la epsloroj por eldoni atestilon pri handikapoj por la 2-a etapo de lerneja edukado (je la fino de 3-a klasoj) kiel parto de deviga proceduro – sen mankas ĝuste tiu testo por lernanto, ĝi estos farita kiel parto de la projekto;
- mezurado de elektitaj parametroj de cerba evoluo kun magneta resonanca bildigo – ĝi estas uzata por mezuri ŝanĝojn en la dikeco de la kortekso kaj la denseco de neŭralaj ligoj en areoj rilataj al parolado kaj lingvo – individue kun la lernanto – daŭras ĉirkaŭ 20-30 minutojn.
Kompletiga en la eksperimenta grupo estas:
- enketo pri la atendoj kaj graveco de la projekto el la perspektivo de gepatroj – fokusgrupa studo kun gepatroj/gardantoj de la lernantoj de esperanto.
Enkadre de la projekto, gepatroj/kuratoroj estas petitaj kompletigi la enketilon Profilo de la Lernanto, kiu estas uzata por determini individuajn faktorojn kiuj povas influi la evoluon de la kompetentecoj kaj kapabloj de la lernanto en la projekto. Krome ili estas petataj konsenti, ke la lernejo provizas esploristojn per la deviga por la lernejo Individua Eduk-Terapia Programo kaj la Multaspekta Funkcia Pritakso de la Nivelo de la Lernanto.
La supre menciitaj agadoj estas farataj komence de la 4-a klaso, kaj post 2 jaroj ripetitaj sur la sama materialo, por ke oni povu kompari la progreson kaj ŝanĝojn ĉe la lernanto.
En la eksperimenta grupo aldone estas realigata la tasko n-o 1 (rakonto pri la bildo) kaj n-o 3 (kompletigo de observfolioj koncerne lingvokondutojn) – post la unua kaj dua jaro de lernado. Ankaŭ post du jaroj okazas simpla ekzamenado pri akiritaj lingvaj kompetencoj en esperanto kaj en la instruata fremda lingvo surbaze de samaj taskoj.
Ĉi-rilate la projekto estas unika tutmonde, ĉar la scienco ne jam sias tion.
Partopreno de studento en kontrolgrupo – kial indas?
La lernantoj el la kontrolgrupo ne partoprenas esperanto lecionojn. Ilia evoluo tamen estas submetata al la sama takso kaj mezurado komence kaj fine de la 2-jara periodo en la sferoj por kiuj konsento de gepatra/kuratoro estas donita – samkiel en la kazo de lernantoj en la eksperimenta grupo.
Establo de kontrolgrupo estas necesa el la esplora vidpunkto: ĝi ebligas kontroli la efikojn de la eksperimento komparante ambaŭ grupojn de la lernantoj.
Praktike ne ĉiuj lernantoj de la 4-a klaso kaj ties gepatroj decidas lerni esperanton kiel aldonan fakon. Tamen nenio malhelpas aliajn studentojn partopreni en la projekto kiel membroj de la kontrolgrupo. Ĉi tio ne estas plia ŝarĝo por ili.
La avantaĝoj enskribi infanon en ĉi tiun grupon estas multnombraj – ĉefe por gepatroj/kuratoroj kaj edukistoj, ĉar tio permesas kapti la evoluan potencialon de la lernanto kaj utiligi ĉi tiun scion en la procezo de edukado.
Kondiĉoj de partopreno
Partopreno de la infano kaj ties gepatro/kuratoro en la projekto estas tute libervola kaj senpaga. Subskribante la informformularon, la gepatro/laŭleĝa kuratoro konsentas pri la partopreno de la infano en ĝi. En ajna momento, li povas rezigni de partopreno entute aŭ en specifa amplekso, sen doni ajnan kialon kaj sen ajnaj negativaj sekvoj.
Avantaĝoj kaj malavantaĝoj de partopreno en esplorado
La avantaĝoj de partopreno en la projekto estis prezentitaj pli detale supre.
Krome, en la kazo de lernantoj en ambaŭ grupoj, iliaj gepatroj/kuratoroj ricevas informojn kolektitajn dum la projekto pri la evoluo de sia infano en la esploritaj areoj, inkluzive de ĝiaj fortoj kaj malfortoj el la eduka perspektivo. Estas la eventuala decido de la gepatro/gardanto provizi ĉi tiujn informojn al instruistoj, specialaj pedagogoj kaj psikologoj. La Fondaĵo ne provizas tiujn informojn pri individuaj lernantoj al la lerneja administrado – nur sumaj informoj pri la rezultoj de esplorado.
Ne ekzistas iuj apartaj gravaj ĝenoj por infanoj kaj iliaj gepatroj/gardantoj.
Por lernantoj el la eksperimenta grupo estas organizata kunfinancado de 7-10 tagaj restado kun eksterlandaj lernantoj de esperanto aŭ kurso gvidataj far eksterlanda instruisto. Por lernantoj el la kontrolgrupo financa kontentigo dependa de la amplekso de taksado.
Ĉi tiuj kostoj estas plene kovrataj de la Fondaĵo.
Protekto de datumoj
Ĉiuj akiritaj datumoj estas submetitaj al la reguloj de profesia sekreto, inkluzive de aparte gravaj personaj datumoj (Artikolo 9 de la GDPR) koncerne la neplenkapabloj de la partoprenanto en la projekto. Ĉiuj membroj de la esplorteamo estas ligitaj per konfidenco. La ĝeneralaj rezultoj de la esplorado povas esti la temo de publikigo, sed la identeco de la homoj partoprenantaj en la projekto restos rezervita kaj ne estos publika.
Decembro 2022
Ellaboro:
dr Jerzy Leyk, Fundacja „Ośrodek Plurlingwizmu i Komunikacji Międzykulturowej – PLURIKO”
Konsultoj kaj kunlaboro:
Universitato de Adam Mickiewicz en Poznań, Instituto de Etnolingvistiko
prof. UAM dr hab. Ilona Koutny, Interlingvistikaj Studoj
Universitato de Kazimierz Wielki en Bydgoszcz, Fakultato de Psikologio
prof. UKW, d-ro Ludmiła Zając-Lamparska, Fako pri Homa Disvolva Psikologio
d-ro Małgorzata Wójtowicz-Szefler, Fako pri Homa Disvolva Psikologio
Universitato de Varmio kaj Mazury en Olsztyn, Fakultato de Sociaj Sciencoj
prof. UWM, d-ro hab. Agnieszka Żyta, Sekcio de Speciala Eduko kaj Rehabilitado
Universitato de Varsovio, Fakultato de Pedagogio
d-ro Katarzyna Brzosko-Barratt, Sekcio pri Frua Eduko kaj Instruista Trejnado
d-ro Joanna Dobkowska, Sekcio de Frua Eduko kaj Instruista Trejnado
d-ro Monika Skura, Sekcio de Integriĝo, Inkludo kaj Socia Eduko